Bitkinlik Nedir ? Yorgunluk Niçin Olur?

Yorgunluk açıklama edilmesi baskı olabilen bir semptomdur. Halsiz, dermansız ve bitap gibi kelimelerle betimleme edilir. Hastanın öyküsünün dikkatli ve tamamen alınması, bitkinlik belirtisinin altta yatan nedeninin teşhis edilmesinde kilit unsurdur, ancak hastaların takriben üçte birinde altta yatan sebep bulunmaz ve tanı konulamaz.

Dermansızlık belirtilerinin ayrı alanlara yönlendirilmiş sebepleri vardır. Tedavi edilebilir bitkinlik nedenleri aralarında anemi, şeker hastalığı (diyabet), tiroid hastalığı, kalp hastalığı, KOAH (Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı) ve uyku bozuklukları (Tablo) yer alır.

Uzun süreli bitkinlik şikayetleri kronik takâtsizlik sendromuna benzer değildir. Bu tanının konması için CDC (ABD Hastalık Koruma ve Teftiş Merkezi) değin belirlenen kriterlerin karşılanması gerekir.

Dermansızlık Nedir ?

Dermansızlık (ayrıca somut ayrıca zihinsel) enerji ve motivasyon eksikliği olarak tanımlanabilir. Bu durum, uyuma ihtiyacını tanımlayan bir terim olan sersemlikten farklıdır. Kişi çoğunlukla bitkin olmaktan şikayet eder ve bitkinlik ile sersemlik aralarında ayırdetmek sağlık durumu uzmanına kalmıştır, fakat her ikisi de aynı anda ortaya çıkabilir. Sersemliğin dıştan, aktivite ile birlikte görülen nefes darlığı ve adale güçsüzlüğü dahil almak üzere başka belirtiler de bitkinlikle karıştırılabilir. Yeniden, tüm bu belirtiler benzer anda görülebilir. Keza takâtsizlik bedensel ve zihinsel aktiviteye sıradan bir yanıt da olabilir; olağan bireylerin çoğunda bu koşul, aktivitenin azaltılması aracılığıyla çabucak geçer (aktivitenin yoğunluğuna daha alçak olarak, başlıca birkaç saatten bir güne dek).

Yorgunluk çok sık görülen bir şikayettir ve bunun bir bulgu olduğunu, hastalık olmadığını unutmamak gerekir. Böylece pozitif rahatsızlık, yorgunluk şikayetiyle sonuçlanabilir ve laf konusu bitkinlik fiziksel, psikolojik veya ikisinin bir arada görülmesi biçiminde olabilir.

Genellikle dermansızlık belirtisi kademeli olarak başlar ve kişi, belirtilmiş bir zamanda yaptığı işleri tamamlayabilme yetisini başka bir zamanla karşılaştırmaya çalışana dek ne kadar enerji kaybettiğinin haberdar olmayabilir. Dermansızlık durumunun yaşlanmaktan kaynaklandığını farzedebilirler ve belirtileri gözardı ederler. Bu da, bakım hizmetinin arzu edilmesinde gecikmeye sebep olabilir.

Buhran ve öbür psikiyatrik durumların bitkinliğin nedeni olabildiği içten olsa da, asıl niçin olan altta yatan fiziksel bir hastalığın olmadığından belirli elde etmek gerekir.

Bitkinlikten felakete uğramış kişilerin üç şikayeti olabilir; fakat bunlar kişiye dek değişiklik gösterebilir.

Bir aktiviteye başlangıç konusunda motivasyon eksikliği veya başlayamama;Aktiviteye başladıktan sonra kişinin zahmetsizce yorulması veBir aktiviteye başlangıç veya aktiviteyi tamamlama konusunda kişinin zihinsel bitkinliği olması ya da konsantre olma ve hatırlama konusunda güçlük çekmesi.

Takâtsizlik uzun süre devam edebilir ama kronik takâtsizlik, ABD Rahatsızlık Koruma ve Denetim Merkezi kadar belirlenen, altında verilen iki dizi kriterin geçerli olduğu kronik bitkinlik sendromundan farklıdır:

1. Klinik tanıyla ekarte edilen (belirtileri arasında dermansızlık olan) tanıdık öteki tıbbi durumlarla birlikte asgari altı ay ya da daha uzun bir süredir ciddi kronik bitkinliğinin olması ve aşağıdaki belirtilerden dört veya daha fazlasının benzer anda bulunması:

efor sonrası halsizlikhafıza ya da konsantrasyonda bozuklukdinlendirmeyen uykukas ağrısıkızarıklık ya da şişlik olmaksızın çoklu eklem ağrısıboyun ya da koltuk altındaki lenf bezlerinde hassasiyetboğaz ağrısıbaş ağrısı

Bir kişinin bitkinliği tanımlama ederken kullanabileceği öbür kelimeler şunlar olabilir:

halsizkayıtsızenerjisizyorgunbitapbezgintükenmişkeyifsiz ya dazayıf düşmüş hissetmek.

Bitkinliğin Sebebi Nedir?

Bitkinliğin önemli bir şikayet olarak ortaya çıkmasında ayrı alanlara yönlendirilmiş potansiyel nedenler vardır. Bunlar vücuttaki dokulara yetersiz kan sağlanmasına niçin olan durumlardan metabolizmayı etkileyen hastalıklara, enfeksiyon ve inflamatuvar (iltihaplı) hastalıklardan uyku bozukluklarına yol açan durumlara dek geniş bir yelpazeyi içerir. Yorgunluk, öyle çok ilacın sık görülen bir yan etkisidir. Psikolojik bozuklukları olan böylece fazla hasta başlıca bitkinlikten (somut ve zihinsel) şikayet ederken, bitkinliğin sebebinin katiyen teşhis edilemediği bir hasta grubu da mevcuttur.

Aşağıdaki tabloda bitkinliğin sık görülen bir takım sebepleri özetlenmiştir lakin tablo tüm durumları kapsamamaktadır:

Bitkinliğin sık görülen nedenleri

Metabolik/ Endokrin

Kansızlık; Hipotiroidizm; Şeker Hastalığı (Diyabet); Elektrolit anomalileri; Böbrek hastalığı; Karaciğer hastalığı; Cushing hastalığı

Enfeksiyon

Enfeksiyöz mononükleoz (öpücük hastalığı); Kara Sarılık; Tüberküloz (verem); Sitomegalovirüs; HIV enfeksiyonu; Gribal enfeksiyon; Sıtma ve diğer o kadar çok enfeksiyon hastalığı

Kardiyak (kalp) ve Pulmoner (akciğerler)

Konjestif yürek yetmezliği; Yürek damar hastalığı; Yürek kapak hastalığı; KOAH; Astım; Aritmi (Ritim bozukluğu); Pnömoni (Zatürre)

İlaçlar

Antidepresanlar; Anksiyete (endişe) ilaçları; Sakinleştiriciler; İlaçların bırakılması; Antihistaminikler; Steroidler; Bir Takım kan basıncı ilaçları; Bir Takım antidepresanlar

Psikiyatrik (Akıl Sağlığı)

Bunalım; Anksiyete (endişe); Uyuşturucu ve içki kullanımı; Yeme bozuklukları (mesela; bulimia kusma hastalığı, anoreksiya); keder ve ağıt

Uyku Sorunları

Uyku apnesi; Reflü özofajit (reflü kaynaklı yemek yemek borusu iltihabı); İnsomnia (uykusuzluk); Narkolepsi (uyku hastalığı); Egzersiz saatlerinin ya da vardiyasının değişmesi; Gebelik; “işte” artı gece mesaisi

Diğer

Kanser; Romatoid artrit (eklem iltihabı) ve sistemik lupus gibi romatolojik hastalıklar; Fibromiyalji; Kronik takâtsizlik sendromu; Normal adale yorgunluğu; Obezite; Kemoterapi ve radyasyon tedavisi

Bitkinliğin Belirtileri Neler ?

Yorgunluk, altta yatan hastalığın bir belirtisidir ve kendini kuvvetsiz hissetmekten, tekrar tekrar halsiz ya da enerjisiz olmaya kadar ayrı alanlara yönlendirilmiş şekillerde betimleme edilir.

Altta yatan nedene yan olarak ilişkili öteki belirtiler de olabilir.

Yürek hastalığı, akciğer hastalığı ya da kansızlığı olan kişiler minimum düzeyde eforla solunum yetmezliği ya da çabucak yorulmaktan davacı olabilirler.Diyabeti olan kişiler poliüri (pozitif idrar sonuç), polidipsi (fazla susama) ya da görme değişikliğinden davacı olabilir.Hipotiroidizmi olanlar ise üşüme, deri kuruluğu ve saçların kolay kırılması gibi belirtilerle karşılaşabilirler.

Afiyet çalışanının, durumun nedenini ortaya koyan dürüst bir teşhise ulaşabilmesi için, yorgunluk şikayetini,  hastanın bütününü ele alarak değerlendirmesi gerekir.

yorgunluk

Takâtsizlik Nasıl Teşhis Edilir?

Bir hastada bitkinliğin sebebinin bulunmasındaki kilit faktör, afiyet çalışanının hastanın tıbbi öyküsünü alırken göstereceği özendir. Sadece enerji kaybı ile ilgili değil, hastanın muzdarip olabileceği, nefes darlığı, uyku paternleri, saç dökülmesi, dışkısının rengi gibi öteki potansiyel sorunlarla ilgili ya da hangi organ sisteminin etkilendiğine dair data sağlayabilecek ayrı alanlara yönlendirilmiş soruları hastaya yöneltmesi son derece önemlidir.

Genellikle hastanın öyküsü alınırken sağlık çalışanı bitkinliğin niteliği ve niceliği ile ilgili sorular sorar. Sağlık Durumu çalışanının sorabileceği bazı sorulara örnek olarak aşağıdakiler verilebilir:

Hasta sabah uyandığında kendisini iyi hissediyor mu?Bitkinlik gün içerisinde kötüleşiyor mu?Birey beklenmedik zamanlarda kestiriyor mu veya jurnal aktiviteleri tamamlayabilmek için artı miktarda kafein gibi uyaranlar kullanıyor mu?Bitkinlik yavaşça mı, yoksa birdendire mi geliyor?Her gün olan bir şey mi, yoksa kesik kesik/dönemsel mi?Bu duruma iyi gelen, kötü gelen şeyler neler?Bitkinlik yüzünden hastanın hayatı ne yönde değişti?Dermansızlık fiziki olmaktan pozitif zihinsel mi?

Bitkinliğin diğer ilişkili belirtileri şunlardır:

kilo kaybıgöğüs ağrısı ve nefes darlığıkusma ve ishalateş ve üşümekas güçsüzlüğü veya ağrısı ve/veyaanksiyete (vesvese) ve depresyon.

Ayrıca sağlık durumu çalışanının hastanın sosyal durumu ve psikolojik durumu ile ilgili soru sorması da son derece uygundur. Içki ve uyuşturucu kullanımına ilişkin tarama soruları ise rutin olarak sorulmalıdır.

Bitkinlik son derece spesifik olmayan bir bulgu olduğu için, verilen her cevap sağlık durumu çalışanını değişik bir potansiyel nedeni araştırmaya yöneltebilir.

Tam bir fizik muayene altta yatan hastalık belirtilerinin araştırılması açısından önemlidir. Hastanın genel görünümü de hijyen, hayati bulgular ile anksiyete (endişe) ya da ajitasyon (stres) bulguları açısından önem talep eder. Vücudun öbür sistemlerinin tetkik edilmesi ve değerlendirilmesi (kalp, akciğerler, karın, sinir sistemi vs.) ve alışılmadık olan her türlü bulgunun hastanın öyküsünde bulunan ipuçlarıyla bir araya getirilmesi teşhisin koyulmasına yardımcı olabilir.

Anormal bir tiroid bezini, şişirilmiş lenf bezlerini palpe etmek (hissetmek), üfürümler dahil edinmek üzere tuhaf yürek seslerini dinlemek ve kas tonusunun ve reflekslerin bayağı olduğunu kontrol etmek için özel ihtimam gösterilebilir.

Hasta öyküsü ile fizik muayeneden elde edilen bulgulara emrindeki olarak, kan tahlili ve öteki görüntüleme tetkikleri talep edilebilir. Tarama amaçlı yapılacak ilk kan tahlilinde aşağıdakiler istenebilir:

CBC (alyuvar, akyuvar ve trombosit sayımını içeren bütün kan sayımı)Elektrolitler (sodyum potasyum, klor, karbon dioksit ve bazen kalsiyum ve magnezyum)Glukoz (kan şekeri)BUN/kreatinin (böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için)TSH ya da tiroid uyarıcı hormonCPK (kreatin fosfokinaz) (kas inflamasyonuna niçin olan hastalıklarda yükselir) ve/veyaESR ya da eritrosit sedimentasyon oranı (vücutta inflamasyon olduğuna dair spesifik olmayan kan belirteci).

Röntgen, BT (bilgisayarlı tomografi) taramaları, elektrokardiyogram (ECG,ELEKTROKARDIYOGRAM) ve öteki görüntüleme yöntemleri veya tetkikleri isteme kararı her bir hastanın kendi koşullarına ve afiyet çalışanının bitkinliğe sebep olabilecek hangi altta yatan nedenden şüphelendiğine göre değişecektir.

Bitkinliğin Tedavisi Nasıl Olur ?

Bitkinlik altta yatan hastalığın bir belirtisi olduğu için, ister fiziki, ister psikolojik ya da her ikisinin kombinasyonu olsun, tedavisi bitkinliğe neden olan duruma bağlıdır.

Hastalığın çare edilmesi ile dermansızlık belirtilerinin yoğunluğunun değişmesi arasında bir gecikme olabilir; bir takım belirtiler altta yatan şart çare edilir edilmez ortadan kalkabilir. Mesela, anemi çekenler alyuvar sayıları artar artmaz kendilerini fazla daha iyi hissederlerken, enfeksiyöz mononükleozu olup iyileşenlerin enerji seviyelerinin normale dönmesi için haftalar gerekebilir.

Takâtsizlik Önlenebilir Mi ?

Bir belirti olarak bitkinlik pek fazla sebepten sebebiyle görülebilir, böylece önlenmesi söz konusu değildir. Bundan daha önemlisi; bitkinliğin erken dönemde ayrım edilmesi kişinin tıbbi bakım istek etmesini sağlayacak ve potansiyel olarak altta yatan nedenin teşhisi daha erken koyulabilecektir.

Bazen takâtsizlik gibi belirtiler yavaşça ortaya çıkar ve kişinin bir sorun olduğunu ayrım etmesi güçtür. İşlevlerde bir değiştirme olduğu dıştan bir göz kadar, bir dost veya aile üyesi göre fark edilebilir. Jurnal aktiviteleri bitirmek adına kişi, sürekli olarak küçük ayarlamalar yaptığı için cisim performansındaki derece derece düşüşün kendi kendine fark edilmesi genelde zordur.