Psikoloji insan davranışını ve aklını inceleyen bilim dalıdır. Psikoloji davranışların nedenlerini psikolojik, biyolojik ve kalıtımsal yönden değerlendirir. Bu disiplin davranışların oluşumunda hangi şehvetli, sosyal, gelişimsel faktörlerin devreye girdiğini anlamaya çalışmaktadır.
Psikoloji Nedir ?
Psikoloji insanların dünyayı nasıl algıladıklarına, dünyaya nasıl tepkiler verdiklerine bakıyor. İnsan nasıl öğreniyor ? Nasıl anlıyor ? Diğerleriyle ne cins ilişkiler kuruyor ? İnsanın toplumda işlevi ne ? Özet Olarak insanın zihin tarzını, neler hissettiğini, nasıl davrandığını sorguluyor.
Bu bilim insana dair bilgiye başvururken, kaynağını araştırmalardan ve önceki bilimsel açılımlardan almaktadır. Psikolojinin yöntemi bilimseldir; kişilerle ya da gruplarla olan problemleri çözerken odaklandığı data bu noktadan gelir. Psikolog ise insanlara mental sağlıklarını düzeltmek adına bilimsel yöntem çerçevesinde yardımcı olan insandır.
Bu bilim kaynağını felsefe ve biyolojiden almaktadır. Bu terim yunanca ”Psyche” kelimesinden geliyor. Psyche’nin anlamı ruh ve akıldır. Sokrates ve Aristoteles psikolojinin oluşmasına büyük katkıda bulunmuştur.
Psikolojinin Tarihçesi
Psikoloji’nin kurucularından Wilhelm Wundt
Wilhelm Wundt’un 1879’da ilk deneysel psikoloji laboratuarını Leipzig’de kurması psikolojiyi tüm alanlardan egemen farklı bir alıştırma alanı haline getirdi. Wundt laboratuarında duyguları ve düşünceleri subjektif bir yöntem olan içebakışla saptamaya çalışıyordu. Wundt içebakış metoduyla özdeş sayılan bilimcilerden.
Psikolojinin tarihinde böylece fazla ayrı zihin okulu ortaya çıktı. Yapısalcılık, davranışçılık, bilişsel girişim, psikanaliz, insancılık ve işlevselcilik bazıları. Sayılan ekollerden herkes psikolojiye önemli katkılar sağladı.
Bugün psikologlar araştırmalarında daha nesnel, bilimsel yöntemleri kullanmayı tercih ediyor. İnsan davranışını izah etmek için deneysel olarak deneme edilmiş yöntemlere başvuruyorlar.
Psikoloji iki farklı disipline ayrılıyor: Teorik ve uygulamalı. Teorik kısımda daha akademik araştırmalar yapılıyor; uygulamalı kısım daha çok deneye dayanıyor.
Psikoloji ve Daha Aşağı Dalları
Psikologlar bilimsel metodu daha da ağırlıklı kullanmaya, bu alanı geliştirmeye çalışıyorlar. Korelasyonel araştırmalar, deneyler, boyutsal veya kesitsel incelemeler buna örnek.
Psikolojinin daha alçak dallarına bakalım:
Anormal Psikoloji: Klinik psikolojide ve psikoterapide bulunan olağandışı davranışları, bozuklukları araştırıyor.
Biyolojik Psikoloji: İnsan davranışının içeriğini biyoloji ile ilgili temellerle ilişkilendirmeye çalışıyor. Nörolojik bulgulara ve biyopsikolojik yapılara odaklanıyor. Beyin anomalilerinin davranışlarla ilişkileri bu alan kapsamında ele alınıyor.
Klinik psikoloji: Bilim, kuram ve pratiği entegre eden, tanılama, tedavi etme sürecini içeren alan. Bu alanın amacı adaptasyon, alışma ve bireysel gelişim üzerinde yoğunlaşmaktır. Klinik psikolog kişinin tüm hayatı her tarafında entelektüel, hissi, biyoloji ile ilgili, psikolojik, sosyal ve davranışsal performansını değerlendirir.
Kognitif psikoloji: Bilişsel olarak da adlandırılan bu alanda insanın düşünceleri, zihinsel kognisyonları araştırılıyor. Düşünce, hafıza, problem çözme, düşünme gibi süreçler deneylerle anlaşılmaya çalışılıyor. Bu alanın merkezinde insanların bilgiyi nasıl aldığı, işlediği ve depoladığı yatmaktadır. Bu alan nöroloji, felsefe ve dil bilimiyle yakından ilişkilidir.
Gelişim psikolojisi: Bebeklikten ölüme, ömrün tümüne yoğunlaşan bu dal, gelişimi hayat boyu bir işlem olarak görüyor. Gelişim psikolojisinin alt dallarından biri de çocuk gelişimidir. Kimlik, sosyal gelişim, kognitif yapıların gelişimi gibi aşamalar tek tek irdeleniyor. Bu alanın psikoloğu, kişinin çevresel faktörlerle etkileşiminin, o kişinin gelişimini nasıl etkilediği ile ilgilenir.
Endüstriyel psikoloji: Meslek yeri psikolojisi, egzersiz performansı, personel seçimi gibi profesyonel iş yaşamını ve organizasyonları etkileyen psikolojik faktörleri araştırıyor.
Karakter psikolojisi: İnsan kişiliğini ve kimliğini nelerin oluşturduğuna bakıyor. Karakter hakkında ortaya atılan tüm kuramları değerlendiriyor.
Evrimsel psikoloji: Evrim baştan başa insan davranışlarındaki değişiklikleri inceliyor. Biyologların doğal seleksiyon sürecini incelediği gibi bu alt dalda psikolojinin evrimini aynı metodlarla mercek altına alıyor. Bir evrimsel psikolog dil veya hafızanın doğal seleksiyon ile geliştiğine inanır.
Sosyal psikoloji: Toplumları, toplumsal davranışların aşağıda yatan nedenleri, toplum yapılarındaki psikolojik kökenleri sorguluyor. Sosyal kabuller, liderlik, agresiflik, sözel olmayan davranışlar da bu kapsama giriyor. Bir sosyal psikolog grup davranışları, sosyal sezgi, agresiflik, sözel olmayan davranışlar ve liderlik gibi konuları incelemektedir.
Okul Psikolojisi: Okul içi dinamiklerini anlamaya, mektep sürecinin çocuklardaki davranışsal – zihinsel etkilerini araştırmaya, yönlendirmeye çalışıyor. Eğitim sistemleriyle şehvetli, davranışsal, sosyal ilişkiler arasındaki etkiyi de inceliyor.
Psikoloji bilimsel yöntemle gelişmeye devam ediyor; alt dalları günden güne çoğalıyor. Hayatın içindeki her alanda kendine zahmetsizce yer bulan bu bilim, gençlerin favori meslek seçimlerinden biri olarak da uyarı çekiyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder